Het moderne leesplankje

Het Leesplankje van Hoogeveen, met de woorden aap, noot, mies (enzovoort), was een houten plankje van Nederlandse origine met daarop afbeeldingen en daaronder de bijbehorende woorden. De eerste versie van dit leesplankje werd bedacht in 1897 door de hoofdonderwijzer M.B. Hoogeveen uit Stiens, die leefde van 1863-1941. De plankjes en bijbehorende leesboekjes werden uitgegeven nadat Hoogeveen in 1894 schoolhoofd was geworden in Deventer.

moderne leesplankje VanReint 01Door middel van het leesplankje leerden scholieren nu woorden te ontleden in klanken, maar ook leerden ze dat door het samenvoegen van klanken woorden konden worden gemaakt.
Het leesplankje werd een groot succes. Generaties lang zijn met dit plankje opgegroeid. En de teksten “aap, noot, mies, wim, zus, jet, teun, vuur, gijs” werden een begrip. Daarnaast verschenen in 1904 enkele boekjes met als hoofdpersonen Ot en Sien. De verhalen zijn geschreven door Hindericus Scheepstra en Jan Ligthart met als achterliggende gedachte de jeugd zich te laten verdiepen in het dagelijkse huiselijke gezinsleven. De bijbehorende illustraties werden gemaakt door Cornelis Jetses en Lies Veenhoven. Maar die tijd van het leesplankje is voorbij.

Een ”Leesplankje van Hoogeveen” hebben we in deze tijd niet meer nodig. We hebben nu immers de telefoon? De telefoon betekent een enorme uitbreiding en vergemakkelijking van het contact met anderen. Het moderne leesplankje Vrijwel elk huis heeft standaard een telefoon in huis. Ieder is snel bereikbaar en met onze telefoon kunnen we bellen over de gehele wereld. Technologie brengt vernieuwing, maar kan ook gedeeltelijk een beperking in het contact worden.
Vroeger hield je de telefoon tegen je oor en dan voerde je zo een gesprek. Maar, tegen je oor houden hoeft niet meer, we hebben nu een extra voorziening. Contact gaat nu ook via een schermpje. Het is ons moderne leesplankje geworden. Niets op tegen, maar velen turen nu uren op een scherm om te zien wat anderen voor ons hebben bedacht.
We vragen aan een agent niet meer de weg, we zoeken die zelf wel op, via ons “moderne leesplankje”.
Wie nu de trein in stapt met de gedachte een gezellig contact te hebben met medereizigers ziet slechts een zwijgende en turende massa, die niet eens opmerkt wie het rijtuig binnenstapt.
Op straat beweegt men zich fietsend en plankje lezend voort. Wat er in de wereld gebeurt ziet men niet.

moderne leesplankje VanReint 02Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het gebruik van de telefoon rijdend in het verkeer de autobestuurder of fietser afleidt, met kans op ongevallen van dien. Veilig Verkeer Nederland stelt zich op het standpunt dat gebruik van de telefoon in het verkeer even zwaar dient te worden gestraft als rijden onder invloed. En dat is nogal wat.
Gebruik van het moderne leesplankje?
Er is niets op tegen als we die maar als volwassen personen gebruiken. Dus rijdend achter het stuur op de fiets of in de auto: vergeet het maar. We zijn immers het leesplankje van de “AAP, NOOT, MIES” periode al lang gepasseerd?

Reint Buser

Vereniging Dorp Vijfhuizen
Mient 25
2141 TA  Vijfhuizen 
E: