Het Witte Kruis-gebouw, een opmerkelijk pand

Aan de Kromme Spieringweg stond in de jaren dertig van de vorige eeuw naast de bakkerij de werkplaats van rijwielhandel Kemp. Deze werkplaats werd afgebroken, want er moest een nieuw pand komen, en dat werd bekend als het Witte Kruis-gebouw, te herkennen aan het Witte Kruis aan de voorgevel.

Wat betekende dat Witte Kruis? Wie vroeger ziek was, werd thuis verpleegd. Dan was je aangewezen op hulp van kerken, de hulp van familie, de zorg van een welwillende buurvrouw, of er kwam een zuster. Aan het einde van de negentiende eeuw stierven in Nederland 3 op de 10 kinderen onder de 1 jaar. Een ongekend hoog percentage. In 1865 heerste in Haarlemmermeer door het vele water malaria en daarnaast waren er uitbraken van pokken en cholera. In 1886 brak ook nog runderpest uit; het werd ‘een jaar van jammer en ellende’. Er was dus werk aan de winkel.

Drinkwater uit de Ringvaart

Jacobus Penn (1821-1890) was in die tijd geneeskundig inspecteur van de provincie Noord-Holland. Hij startte met wijkverpleging en richtte daarvoor in 1875 het Witte Kruis op. Hij koos voor de naam Witte Kruis naar analogie van het net iets eerder door Henri Dunant opgerichte Rode Kruis. Het Rode Kruis richtte zich vooral op verzorging van slachtoffers van oorlogen, het Witte Kruis richtte de aandacht vooral op ziekten en verbetering van de algemene hygiëne en gezondheidsvoorlichting. Mensen dronken nog ongezuiverd water uit de Ringvaart met alle gevolgen van dien. En pleitte men voor een goede drinkwatervoorziening. Vooral toen de Britse wetenschapper John Snow in Londen overtuigend aangetoond had dat cholera veroorzaakt werd door vervuild water. De gemeenteraad onder leiding van burgemeester J.P. Amersfoordt besloot daarom “dat geene geheime sekreten of geheime gemakken mochten worden geplaatst boven de wateren van de polder”.

Verpleegkundig boegbeeld

Het Witte Kruis startte vrij snel met de professionalisering van het verpleegkundig beroep via een eigen opleiding, later ging het Witte Kruis op in het Groene Kruis dat landelijk werkte. In 1879 ontvingen de eerste drie studenten al een diploma, onder wie Anna Reynvaan (1844-1920). Zij werd het boegbeeld van de Nederlandse verpleegkunde. Ze was zeer inspirerend, mede door haar grote inzet werd verpleegster een zelfstandig en gerespecteerd beroep. In 1908 wordt mr. A. Slob burgemeester van Haarlemmermeer. Hij richt in 1914 een afdeling wijkverpleging van het Witte Kruis op, maar als gevolg van de Eerste Wereldoorlog wordt pas in 1917 een Witte Kruis-gebouw geopend in Hoofddorp aan de Parklaan met enkele afdelingen in verschillende dorpen zoals in Vijfhuizen. De eerste secretaris van de afdeling Haarlemmermeer was de Hoofddorpse huisschilder Silver, die ook werd aangesteld als de eerste “ontsmetter” in de polder. Het was in 1918 een dramatische tijd in de polder: de Spaanse griep heerste, net als roodvonk en mazelen, dus er viel het nodige te ontsmetten.

Wijkzuster

In 1939 werd het pand aan de Kromme Spieringweg door het Witte Kruis in gebruik genomen. De eerste wijkzuster was zuster Wienweerde, die echter al spoedig met pensioen ging. Zij werd opgevolgd door zuster Lamers die er bijna veertig jaar heeft gewerkt. In 1969 is het Witte Kruis-pand verbouwd en uitgebreid, zodat het plaats kon bieden aan verschillende medische diensten. Zo kwamen er een huisarts, een apotheek en was er de mogelijkheid voor fysiotherapie. Van 1970 tot 1990 werkte Henny de Bruijn als wijkverpleegster in het dorp. Ze deed de zuigelingenzorg, kleuterzorg en kwam voor verpleging bij de mensen thuis. In het gebouw hield huisarts Van der Zee spreekuur en het consultatiebureau was er gevestigd. Henny de Bruijn woonde van 1970 tot 1992 in het gebouw. In 2009 kocht Inge van Duin het pand die er een zogeheten “bewustwordingscentrum” startte. Sinds 2017 zijn Cees Mooy en Mia Macke de eigenaren en hebben zij het pand gerenoveerd.

Villa Vijf

Het pand aan de Kromme Spieringweg heet nu “Villa Vijf”. Cees Mooy en Mia Macke verhuren praktijkruimtes, zoals aan huisarts Sarah Terol en op afspraak aan therapeuten, coaches, mediators en voor ondersteunende groepsactiviteiten. Mia helpt mensen om de oorzaken van lichamelijke blokkades bewust te worden en op te lossen. En Cees verzorgt kookworkshops met alleen plantaardige ingrediënten om mensen te stimuleren plantaardiger te eten. Van buiten mag het pand dan gesloten lijken, maar binnen bruist het – zij het nu beperkt door corona – van de activiteiten.

Reint Buser